Babka Winna żąda, by dziewczyna powiedziała policji, co się wydarzyło. Grozi, że wyzna wszystkim prawdę o jej pochodzeniu. Zrozpaczona Łucja błaga, by Bronia zdradziła jej w końcu tę tajemnicę. Kobieta jednak zostawia ją bez odpowiedzi.
W Brwinowie pojawiają się plakaty ogłaszające mobilizację. Wszyscy przeczuwają, że wybuch wojny jest tylko kwestią czasu. Jasiek wstępuje do wojska. Ania dostaje list od Tarasiewicza. Zakochany Kazimierz obiecuje przyjazd do Brwinowa 17 września. Wieruszowie opuszczają pałac i wyjeżdżają za granicę.
Kilka dni później, 1 września 1939 roku, radio nadaje komunikat o wybuchu wojny. W Stawisku trwa gorączkowe pakowanie. Córki Iwaszkiewiczów znajdują w pobliskim lesie ciało zastrzelonego niemieckiego żołnierza. Drogi do Brwinowa zostają zamknięte.
W nocy Niemcy brutalnie wyganiają wszystkich z domów. Doktor Brzozowski ma odczytać zgromadzonym na rynku mieszkańcom rozkaz niemieckich władz. Gdy poznaje jego treść, odmawia. Żołnierze wybierają z tłumu dziesięciu mężczyzn, którzy stają przed plutonem egzekucyjnym. Wśród nich jest Paweł.
